Μεταξύ των κρατουμένων στις φυλακές του ελληνικού νησιού της Χίου, τρεις νεαροί από το Αφγανιστάν και τη Σομαλία εκτίουν δραματικά μακροχρόνιες ποινές: 50 χρόνια για δύο από αυτούς, 142 για τον τρίτο.
Αλλά αυτοί δεν είναι βίαιοι εγκληματίες, ακόμη και σύμφωνα με τις δικαστικές τους ετυμηγορίες. Καταδικάστηκαν επειδή οδηγούσαν φουσκωτές λέμβους που μετέφεραν τους ίδιους και άλλους μετανάστες, αφού λένε ότι οι λαθρέμποροι τους εγκατέλειψαν στο Αιγαίο Πέλαγος μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας.
«Δεν πίστευα ότι η διάσωση ανθρώπων είναι έγκλημα», είπε ο Hanad Abdi Mohammad, 28 ετών, ένας ήπιος Σομαλός που κατηγορήθηκε ως λαθρέμπορος αφότου έφτασε στην Ελλάδα τον περασμένο Δεκέμβριο και καταδικάστηκε σε 142 χρόνια.
Ο Μοχάμαντ είπε σε δημοσιογράφους και βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που επισκέφτηκαν τους τρεις στη φυλακή την περασμένη εβδομάδα ότι δεν είχε άλλη επιλογή από το να οδηγήσει το σκάφος. Ο λαθρέμπορος τον ανάγκασε να αναλάβει, χτυπώντας τον στο πρόσωπο και απειλώντας τον με όπλο πριν εγκαταλείψει τη λέμβο σε θαλασσοταραχή. Και οι ζωές των ανθρώπων διακυβεύονταν. Ακόμη και εκ των υστέρων, είπε: «Θα το έκανα ξανά, αρκεί να σώσω ζωές».
Οι επικριτές λένε ότι οι υποθέσεις των ανδρών, καθώς και οι διώξεις ή οι απειλές για ποινικές διαδικασίες εναντίον εργαζομένων στον τομέα της βοήθειας, δείχνουν το διευρυνόμενο οπλοστάσιο τεχνικών που χρησιμοποιούν οι αρχές στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες για να αποτρέψουν τους αιτούντες άσυλο.
«Δεν είναι δυνατόν κάποιος που έρχεται να ζητήσει άσυλο στην Ελλάδα να απειλείται με τόσο βαριές ποινές απλώς και μόνο επειδή αναγκάστηκε, λόγω περιστάσεων ή πιέσεων, να αναλάβει τη διαχείριση ενός σκάφους», είπε ο Αλέξανδρος Γεωργούλης, ένας από τους δικηγόρους που εκπροσωπούν τους τρεις φυλακισμένους. στη Χίο.
Οι ελληνικές αρχές, είπε, «βαφτίζουν ουσιαστικά τους λαθρέμπορους ως λαθρέμπορους».
Το ταξίδι του Μοχάμεντ είναι επίσης μια έντονη ένδειξη του χάους που μπορεί να βιώσουν οι αιτούντες άσυλο καθώς μεταναστεύουν μεταξύ δύο χωρών που εδώ και καιρό διχάζονται από βαθιά ριζωμένη δυσπιστία.
Φοβούμενοι για τη ζωή τους μετά τη φυγή του λαθρέμπορου, οι σχεδόν τριάντα πανικόβλητοι επιβάτες εγκατέλειψαν την προσπάθειά τους να φτάσουν στην Ελλάδα. Ο Μοχάμεντ λέει ότι κάλεσε επανειλημμένα την τουρκική ακτοφυλακή, εκλιπαρώντας για διάσωση. Όταν όμως έφτασε, το τουρκικό περιπολικό έκανε απότομα κύκλους γύρω από το σκάφος των μεταναστών, στέλνοντας νερό στη λέμβο και ωθώντας το σταδιακά προς την Ελλάδα. Μέσα στο χάος, δύο γυναίκες έπεσαν στη θάλασσα και πνίγηκαν.
Η ελληνική ακτοφυλακή έσωσε τους επιζώντες και ο Μοχάμεντ βοήθησε άλλους επιβάτες να επιβιβαστούν στο σκάφος διάσωσης. Παραδέχτηκε ότι οδήγησε το σκάφος μετά την αποχώρηση του λαθρέμπορου. Δεν του πέρασε από το μυαλό αυτό που θα τον οδηγούσε στη δίωξη ως λαθρέμπορος.
Στο στόχαστρο των ελληνικών αρχών έχουν βρεθεί και εργαζόμενοι σε ανθρωπιστικές οργανώσεις και εθελοντές. Σε μια ευρέως δημοσιευμένη υπόθεση, η Σύρια εργαζόμενη στα ανθρώπινα δικαιώματα Sarah Mardini, η ίδια πρόσφυγας, και ο εθελοντής Sean Binder συνελήφθησαν και κρατήθηκαν για μήνες το 2018 ως ύποπτοι για κατασκοπεία, ξέπλυμα βρώμικου χρήματος και μια σειρά άλλων αδικημάτων. Αρνούνται όλες τις κατηγορίες και λένε ότι δεν έκαναν τίποτα περισσότερο από το να βοηθήσουν στη διάσωση ανθρώπων.
Δεν είναι μόνο η Ελλάδα. Σύμφωνα με τον Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Γερμανία, η Ιταλία, η Μάλτα, η Ολλανδία, η Ισπανία και η Ελλάδα έχουν κινήσει 58 έρευνες και νομικές διαδικασίες από το 2016 κατά ιδιωτικών φορέων που εμπλέκονται στην έρευνα και διάσωση.
«Πιστεύω ότι είναι σημαντικό να τους αμφισβητήσουμε στα δικαστήρια, να μην καθίσουμε καθόλου πίσω και να αποδεχθούμε ότι πρέπει να μας θεωρήσουν λαθρέμπορους ή κατασκόπους επειδή πρόσφερα ΚΑΡΠΑ, (ή) πιο συχνά παρά μόνο ένα χαμόγελο, σε κάποιον που βρίσκεται σε στενοχώρια, », είπε ο Μπάιντερ στο AP. «Είναι παράλογο να μας δίνουν ως εγκληματίες. Δεν το δέχομαι….Δεν έχει σημασία ποιος είσαι, δεν αξίζεις να πνιγείς στη θάλασσα.”
Ο Μπάιντερ και ο Μαρντίνι δικάζονται στο νησί της Λέσβου για πλημμέλημα για κατασκοπεία, πλαστογραφία και παράνομη χρήση ραδιοσυχνοτήτων στις 18 Νοεμβρίου. Αντιμετωπίζουν μέγιστη ποινή οκτώ ετών, μετατρέψιμη σε πρόστιμο. Εξακολουθούν να βρίσκονται υπό έρευνα για κακουργήματα που μπορεί να κρατήσουν 25 χρόνια.
Ο Δημήτρης Χούλης, δικηγόρος στο νησί της Σάμου που εκπροσωπεί συχνά αιτούντες άσυλο και δεν εμπλέκεται στην υπόθεση του Binder, πιστεύει ότι οι ποινικές διώξεις ή οι απειλές δίωξης αποσκοπούν εν μέρει στο να αποτρέψουν τις μη κυβερνητικές οργανώσεις από την τεκμηρίωση πρακτικών όπως η παράνομη συνοπτική απέλαση μεταναστών πριν μπορούν να υποβάλουν αίτηση για άσυλο.
«Ο μόνος τρόπος να σταματήσουν οι ανθρωπιστικές οργανώσεις να παρακολουθούν τι συμβαίνει στο Αιγαίο είναι να ποινικοποιηθεί η διάσωση», είπε ο Χούλης, ο οποίος μαζί με τον Γεωργούλη εκπροσωπούν τους τρεις άνδρες που φυλακίζονται στη Χίο.
Οι Έλληνες αξιωματούχοι αρνούνται σθεναρά ότι η χώρα εκτελεί παράνομες απωθήσεις παρά τις αυξανόμενες ενδείξεις για το αντίθετο. Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης απέρριψε ξανά τέτοιους ισχυρισμούς την περασμένη Τρίτη, λέγοντας ότι η κυβέρνησή του ακολουθεί μια «σκληρή αλλά δίκαιη» μεταναστευτική πολιτική.
Οι περισσότερες υποθέσεις που αφορούν ΜΚΟ αποσκοπούν περισσότερο στον εκφοβισμό παρά για να κερδίσουν καταδίκες, υποστηρίζει ο Χούλης, σημειώνοντας ότι οι περισσότερες παραμένουν στο στάδιο της έρευνας. Τρία χρόνια μετά τη σύλληψή του, ο Μπάιντερ δεν έχει κατηγορηθεί για κανένα από τα κακουργήματα για τα οποία είναι υπό έρευνα.
Τον Ιούλιο, η ελληνική αστυνομία ανακοίνωσε τη διεξαγωγή έρευνας για κακούργημα σε 10 άτομα, συμπεριλαμβανομένων τεσσάρων ξένων εργαζομένων σε ΜΚΟ, για καταγγελίες για λαθρεμπόριο μεταναστών. Δεν έχουν προκύψει χρεώσεις μέχρι στιγμής.
Η σύντομη αλλά συχνά επικίνδυνη θαλάσσια διέλευση από την Τουρκία προς τα κοντινά ελληνικά νησιά είναι μια δημοφιλής διαδρομή προς την Ευρώπη για τους ανθρώπους που ξεφεύγουν από τις συγκρούσεις και τη φτώχεια στην Αφρική, την Ασία και τη Μέση Ανατολή. Για την πάταξη του λαθρεμπορίου, η Ελλάδα θέσπισε νόμο το 2014 που επιβάλλει αυστηρές ποινές στους λαθρεμπόρους: 10 χρόνια φυλάκιση για κάθε λαθρεμπορία ή 15 χρόνια ανά άτομο εάν υπήρχε κίνδυνος για τη ζωή και ισόβια κάθειρξη εάν κάποιος πέθαινε.
Αλλά οι λαθρέμποροι προσαρμόστηκαν γρήγορα. Αντί να μεταφέρουν τους ίδιους τους ανθρώπους, έπεισαν ή ανάγκασαν τους επιβάτες τους να οδηγήσουν τις βάρκες, κάτι που επιβεβαιώνεται από πολυάριθμες μαρτυρίες αφιχθέντων αιτούντων άσυλο. Το αποτέλεσμα ήταν οι καταδίκες των μεταναστών ως λαθρέμποροι.
«Οι φυλακές μας είναι γεμάτες από αιτούντες άσυλο που οδηγούσαν βάρκα», είπε ο Χούλης. «Αυτό είναι παράλογο».
Αν και οι ποινές είναι δρακόντειες – εκτός από τα 142 χρόνια του Μοχάμαντ, οι Αφγανοί Αμίρ Ζαχέρι και Ακίφ Ρασούλι, και οι δύο στα 20 τους, έλαβαν 50 χρόνια ο καθένας – ο πραγματικός χρόνος εκτίμησης σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία περιορίζεται στα 20 χρόνια, που μπορεί να μειωθεί σε 12 με καλή συμπεριφορά. Με τη φυλάκιση να υπολογίζεται στη μείωση της ποινής, θα μπορούσαν να αποφυλακιστούν μετά από περίπου οκτώ χρόνια.
Ωστόσο, είναι πολύς χρόνος για να περάσετε φυλακισμένοι αντί να χτίσετε μια νέα ζωή.
Ο Ζαχέρι, συνοδευόμενος από την έγκυο σύζυγό του και το μικρό του παιδί, και η Ρασούλη έφτασαν με το ίδιο σκάφος πριν από περίπου δύο χρόνια. Από διάφορα μέρη του Αφγανιστάν, δεν είχαν συναντηθεί ποτέ πριν. Όπως και στην περίπτωση του Μοχάμεντ, ο λαθρέμπορος εγκατέλειψε τη λέμβο τους και οι επιβάτες πήραν εναλλάξ το τιμόνι, είπαν.
Και οι δύο δικάστηκαν ως λαθρέμποροι. Είδαν για πρώτη φορά τον δικηγόρο τους που ορίστηκε από το δικαστήριο στη δίκη τους, η οποία διήρκεσε μόλις λίγα λεπτά. Ο δικαστής αφιέρωσε ένα λεπτό ο καθένας τους κάνοντας ερωτήσεις, είπε ο Ρασούλη.
«Για ένα λεπτό, 50 χρόνια», είπε. «Έκλαιγα για ένα μήνα».
Με νέους δικηγόρους να τους εκπροσωπούν πλέον, η Ζαχέρη και η Ρασούλη έχουν οριστεί για τον Μάρτιο μια ακρόαση έφεσης. Δεν έχει οριστεί ακόμη ημερομηνία ακρόασης έφεσης για τον Μοχάμεντ.
Πηγή: apnews.com